FILM
Ongeveer tweehonderd jaar geleden deed men in een DNA-laboratorium een wereldveranderende ontdekking: men isoleerde er het ontsterfelijkheidsgen. Het gevolg was echter dat, mocht het in de praktijk worden toegepast, niemand meer op natuurlijke wijze zou sterven en de wereld tenonder zou gaan aan overbevolking in amper één generatie. Daarom werd geopteerd voor een fail safe: mensen verouderen niet meer nadat ze hun 25ste verjaardag hebben bereikt, en dan krijgen ze nog één jaar om ervan te genieten, aangegeven door een klok met fluoriscerende groene lichtjes op de voorarm. De catch is echter dat deze tijd overdraagbaar is op andere personen en je kan betalen voor goederen en diensten met je resterende levenstijd; als de teller nul bereikt, dan is het onherroepelijk met je gedaan.

Maar zoveel jaar later is de wereld één grote uitwas van "tijdskapitalisme" geworden: in de perifere tijdszones leven de mensen van dag tot dag, en terwijl ze zien wat ze aan hoogstnodige zaken kunnen spenderen moeten ze als slaven in fabrieken werken, in een milieu waar de inflatie torenhoog is. Wie tijd te kort komt kan die bijvoorbeeld bij het vriendelijk bankkantoor van de al even vriendelijke mijnheer Weis lenen tegen een vriendenrente van 30 %. In de wijk van de rijken, New Greenwich, leven een hoop verveelde tijdsmiljardairs die zovele duizenden (en misschien zelfs miljoenen) jaren vergaren, dat ze feitelijk niet meer weten wat ermee aan te vangen. Ze houden zich onledig met gokspelletjes en het laten aanvoeren van emmers kaviaar.




Dan begint ons verhaal met Will Salas (Justin Timberlake), die altijd in het armoedige district Dayton heeft gewoond, maar toch al 28 is geworden. Als op een avond zijn moeder niet genoeg levenstijd over heeft om de bus te halen, moet ze naar huis rennen, alwaar ze dood valt in Wills armen want haar tijd is op. Will heeft die avond net een vreemde ontmoeting gehad met de excentrieke miljonair Henry Hamilton (Matt Bomer), die misschien nog wel honderd jaar op de teller heeft staan, maar met zijn 105 jaar geestelijk opgebrand is en naar rust en misschien wel de dood verlangt. Vlak voor hij zelfmoord pleegde heeft hij een dikke 100 jaar aan Will geschonken, met de opdracht er zo weinig mogelijk mee te morsen. En Will is een man met een plan. Zijn instinct zegt hem om naar New Greenwich te rijden om er de gierige tijdstycoons die voor de armoedige verdeling van de werkingsmiddelen verantwoordelijk zijn, tot moes te slaan. Timekeeper Raymond Leon (Cillian Murphy) zit hem op de hielen: Will wordt er van verdacht Hamilton te hebben vermoord. Hij arriveert echter in de beau monde van New Greenwich en hij trekt de aandacht van Philippe Weis (Vincent Kartheiser), één van de grootste tijdstycoons die er rondloopt, die bovendien een niet onaantrekkelijke dochter Sylvia (Amanda Seyfried) heeft. Weis daagt Will uit zijn geluk in het casino te beproeven; gehard door de vele levenslessen heeft hij de kunst van het pokeren met een stalen gezicht geleerd, en in geen tijd vertienvoudigt hij zijn fortuin. Hij laat Sylvia inzien dat er iets fundamenteel mis is met het feit "dat de armen sterven terwijl de rijken eigenlijk niet leven". Veel tijd voor filosofische overpeinzingen is er overigens niet, want Leon en zijn henchmen komen Will in de boeien slaan. Will ontsnapt en neemt Sylvia mee als gijzelaar met de bedoeling Sylvia's vader in ruil voor haar vrijlating enkele miljoenen af te doen staan aan een liefdadigheidsorganisatie in de zwaar getroffen Dayton-wijk. Sylvia ziet echter hoe langer hoe meer het perverse van het huidige systeem in en van gijzelaar ontpopt ze zich in geen tijd tot actieve medeplichtige: samen overvallen ze het bankkantoor van haar vader, om vervolgens de inhoud van de kluis te herverdelen onder de behoeftigen. Wills Robin Hood-optreden wordt echter niet door iedereen op prijs gesteld en al zeker niet door de Minute Men, een bende lokale gangsters die een onuitgesproken gentlemen's agreement hebben met de Tijdpolitie om alleen maar te stelen van die uit hun eigen wijk. Will is intussen echter een maat te sterk geworden voor hun klassieke mafiose afdreigingen en samen met Sylvia zet hij zijn rol als nieuwe Bonnie en Clyde voort. Zelfs Leon, een drone die alleen maar doet wat hem is opgedragen en die tot nog toe zich nooit morele vragen stelde bij zijn opdracht, krijgt hij psychologisch aan het wankelen. Bij Sylvia en Will rijpt intussen het plan om de legendarische interface van 1 miljoen jaar uit de kluis van vader Weis te stelen. Daarmee ontketenen ze een revolutie die maar amper kan worden teruggedraaid...




Ik weet niet goed waar te beginnen bij de bespreking van deze film. Mocht u dit nog niet weten: ik verorber per jaar nogal wat films en vooraleer een film het stempel Film van het Jaar krijgt, moet er toch redelijk wat gebeuren. In Time heeft nochtans de eer om als onwaarschijnlijke outsider tot mijn persoonlijke favoriet voor 2011 te zijn gekroond. Als u me begin 2011 had gezegd dat het dit jaar een film zou worden met Justin Timberlake in de hoofdrol, dan had ik u waarschijnlijk vierkant uitgelachen. Sciencefictionfilms hebben het dubbele stigma dat ze ongeveer binnen hun interne logica moeten kloppen en over de achtergrondwereld van deze In Time is zéér goed nagedacht. Ik had na het bekijken van de film nog één los draadje in mijn hoofd zitten, namelijk [spoiler]wat er zou gebeuren als iemand zijn arm zou verminken en de klok uit zijn ledemaat zou kerven. Blijkbaar wordt dat in één van de verwijderde scènes behandeld: dan zou de klok gewoon doorlopen, maar je zou je timer niet meer kunnen zien aftellen, wat natuurlijk dubbel erg is[/spoiler]. Vergis u niet, regisseur Andrew Niccol heeft alles doordacht en er zitten verbazend weinig onlogische elementen in de film, het enige misschien dat het quasi onmogelijk moet zijn voor Amanda Seyfried om voortdurend op de loop te gaan met een soort stilletto's die tot in haar gat prikken.


Het is niet moeilijk om de levensles te vatten die Niccol ons in In Time serveert. Niccol is met dit soort parabels niet aan zijn proefstuk toe: in Gattaca creëerde hij al een wereld waarin een begrip als rasveredeling centraal staat, maar met deze In Time komt hij nog een stapje dichter bij onze dagelijkse leefwereld: In Time gaat héél duidelijk over de oneerlijke verdeling van de rijkdom op deze planeet, waarbij een groot percentage al krabbend moet zien rondkomen, terwijl een kleine, smalle elite in een decadentie leeft dat het niet meer mooi is (de stapel kaviaar in één welbepaalde scène sprak al boekdelen). Niccol werd meteen door de morele opinie in Amerika aan het kruis genageld als zou hij een pleitbezorger zijn van communisme. De kapitalistische uitwassen zoals ze in deze film getoond worden liggen als gevolg van de bankencrisissen erg voor de hand. Als er al enige kritiek te geven is op Niccols macro-economische model, dan geldt dat het feit dat hij er de ontwikkelingslanden niet bij betrekt en het probleem van de verdeling van rijkdom beperkt tot Amerika. Dat vergeven we hem omdat In Time anders natuurlijk een nodeloos ingewikkeld verhaal was geworden en de kern van de boodschap op deze manier maar al te duidelijker wordt. Mensen zonder kennis over economie kunnen dankzij deze film perfect te weten komen wat begrippen als inflatie en woekerinteresten betekenen.




In verkeerde handen had In Time een druilerig schuldcomplexdrama kunnen worden, maar op artistiek gebied heeft Niccol de juiste keuze gemaakt en er een bikkelharde actiefilm van gemaakt waarin de met Weltschmerz beladen Will Salas na de dood van zijn moeder zijn knikkers verliest en de hoge piefen eens een lesje leert en dat helemaal zonder voorbereiding. Justin Timberlake bewijst dat zijn rol in The Social Network geen toeval is en als het me toch gepermitteerd is om iets slechts te zeggen over de man, laat het dan dit zijn: ik hoop dat hij toch nog een greintje verstand heeft, zijn microfoon aan de wilgen hangt en geen seconde meer spendeert aan wat moet doorgaan voor muziek, en volop kiest voor het acteerwerk. Timberlake is méér dan een popzangertje dat zonodig moet acteren (daar hebben we met Whitney Houston, Mariah Carey, Beyoncé Knowles, Pink en last but nog least Madonna al sjammer genoeg meer dan genoeg ervaring mee). De hoeveelheid acteurs en actrices die wél over acteertalent schijnen te beschikken is eerder schaars, zoals een David Bowie in The Prestige. Timberlake laat ons hier zien dat een actieheld met diepgang en emotionele ruwheid hem alvast ligt. Ook Amanda Seyfried heeft hier waarschijnlijk en betere rol te pakken dan in de Mamma Mia-achtige drab waarin ze gewoonlijk opgevoerd wordt en speelt het brave dochtertje van papa dat niet liever zou willen dan eens héél stout te doen, al was het maar om de ouwe te jennen, en die daar met de komst van Will niet alleen de gelegenheid voor krijgt, maar ineens ook een nieuw idealisme aan overhoudt. Het acteerwerk wordt opgevoegd met Cillian Murphy, van wie de loyaliteit niet vaststaat, die Befehl ist Befehl de opdracht krijgt om Will en Sylvia de bak in te draaien, maar die zelf ook uit de getto's afkomstig is en zijn afkomst tracht te verdringen, alhoewel dat niet altijd even erg lukt.


In Time staat stevig in zijn schoenen en het scenario is overladen met de éne welgemikte filosofische beschouwing na de andere. De film biedt nog boeiende stof voor een nabespreking over tal van morele kwesties, zoals over de vraag of je iets mag stelen dat feitelijk van jou gestolen is en je het alleen maar terugsteelt; in ruimere context of het mogelijk is om de beperkte aardse natuurlijke hulpbronnen op een manier te verdelen die "eerlijk" lijkt, en wat de gevaren zijn als die verdeling wordt onderworpen aan de botte wet van vraag en aanbod.




BEELD EN GELUID
In Time ziet er op Blu-ray dynamisch en afgelikt uit. Er zijn geen compressie-artefacts te zien aan de hoge gebouwen van waaruit vader Weiss zijn imperium bestuurt en er is veel detail op de slecht onderhouden snelwegen die de tijdzones doorkruisen. De fotografie is overigens van de hand van Roger Deakins, zowat de vaste huisleverancier van de films van de Coen-broers, die heel goed gebruik weet te maken van licht en schaduw (de nachtelijke zwempartij is bijvoorbeeld prachtig in beeld gebracht). De hele film blijft helder en gedetailleerd over de hele lijn; er wordt uitstekend gebruik gemaakt van de mogelijkheden van high definition, of het nu bij close-ups van Wills formidabele auto is, het paleis waarin de familie Weis woont, de verloedering van Dayton of de overdreven luxe in het casino van New Greenwich: overal is er groot oog voor de details in de beeldvoering. De DTS-HD MA 5.1-track heeft ook heel wat te bieden: de paar keer dat er in de film onverwacht geschoten wordt, veer je op van verrassing, de natuurlijke galm in de hangar waar Will en Henry overleggen klinkt voorbeeldig en er is zelfs op gelet dat alle auto's in de film gebrom voortbrengen zoals je verwacht van een elektrische auto. Dat alles verbleekt natuurlijk bij de scène waarin Will en Sylvia een bankoverval plegen met een gepansterde ramwagen en de kluis van de bank van haar vader vervolgens leeghalen. De soundtrack van Craig Armstrong is leuk, maar hij weet niet goed te kiezen tussen klassiekere thema's en wat meer uptempo techno-toestanden, waarbij die laatste het zeker in sommige scènes beter doen.

EXTRA'S
De selectie extra's is zeer dun: in de geanimeerde menu's vinden we wel de mockumentary The Minutes (16:35) terug, een valse human interest-reportage die enkele maanden voor het begin van de film is gedraaid, waarin aan enkele toevallige passanten, "toevallig" allemaal personages uit de film, wordt gevraagd hoe zij staan ten opzichte van tijdzones en de vermeende rijkdom van Philippe Weis. Daarnaast komt er ook een bio-ingenieur aan het woord - die om begrijpelijke redenen onbekend wenst te blijven - die vertelt hoe hij als assistent getuige was van het vinden van het onsterfelijkheidsgen. Het handige aan deze featurette is dat we de achtergrond van het verhaal volledig leren kennen. Dan volgen er tien verwijderde scènes (12:52) die evenzeer konden werken.




CONCLUSIE
In Time komt bij ons pas eind april uit; wij konden alvast niet aan de lokroep van de Engelse import weerstaan, zeker niet wanneer één welbepaalde verkoper voor dezelfde prijs een mooie steelbook aanbood. De extra's zijn maar een beperkte toevoeging, maar de film zelf is een snoeiharde analyse van wat er allemaal in de bankensector verkeerd loopt. In Time is een stuk minder vrijblijvend dan Gattaca, een stuk geëngageerder en kwalitatief een stuk beter.